menu
Diagnose

Lyme Diagnose

Samenvatting

De ziekte van Lyme is lastig om te diagnosticeren. Niet iedereen krijgt een rode vlek, die kan aantonen dat je besmet bent met de Borrelia-bacterie. Testuitslagen alleen zijn niet genoeg om de ziekte vast te stellen of uit te sluiten. Het ziektebeeld kan soms lijken op andere ziekten die veel voorkomen.

Klinische diagnose

Klinische diagnose

De ziekte van Lyme is een ‘klinische diagnose’. Dat betekent dat de diagnose op basis van een combinatie van de symptomen, het verhaal van de patiënt, de testen en ander aanvullend onderzoek moet worden gesteld. Testuitslagen alleen kunnen dus niet gebruikt worden om de ziekte met zekerheid vast te stellen of uit te sluiten. Het ziektebeeld kan soms lijken op Epilepsie, MS, ALS, Chronisch Vermoeidheids Syndroom, Fibromyalgie en Alzheimer Dementie. Dit zijn symptomen en ziektebeelden die relatief veel voorkomen en dat maakt het voor artsen soms moeilijk andere ziekten uit te sluiten en de diagnose lymeziekte met voldoende zekerheid te stellen. In latere stadia van de ziekte is de diagnose vaak niet meer met absolute zekerheid te stellen en spreken we van een waarschijnlijke of mogelijke diagnose. De arts moet dan een afweging maken of er voldoende gronden zijn om (verder) te behandelen.

Een Erythema Migrans-huiduitslag (rode vlek of ringvormige huiduitslag) is hét bewijs dat je bent besmet met de bacterie Borrelia burgdorferi. Deze huiduitslag vormt zich vaak rond de plek van de tekenbeet. Dit is echter niet altijd het geval. Slechts de helft van de patiënten krijgt een dergelijke huiduitslag. Deze EM-huiduitslag kan ook op andere plaatsen dan de tekenbeet verschijnen.

Foto's huiduitslag

Maak foto’s van de huiduitslag

Wanneer je een rode vlek of kring hebt, dien je meteen met antibiotica behandeld te worden. Testen is dan overbodig. Heb je een tekenbeet gehad, maar geen huiduitslag? Dan wil dit dus niet zeggen dat je niet besmet bent. Wanneer je een EM-huiduitslag hebt, is het zinvol van deze huiduitslag duidelijke foto’s te maken. Wordt de huiduitslag door een arts vastgesteld, dan is het aan te raden de arts te vragen dit goed in je medisch dossier vast te leggen, zodat er later geen twijfel kan bestaan over de aard van de uitslag. Zowel de foto’s als een kopie van het dossier kunnen in een later stadium als bewijs dienen, wanneer de huiduitslag verdwenen is en een andere arts of specialist je verhaal over deze huiduitslag afdoet met: ‘Ik heb hem niet gezien!’ Er komen ook diverse atypische vormen van de EM-huiduitslag voor, waardoor het mogelijk is dat de EM-huiduitslag niet als dusdanig door een arts herkend wordt. Men ziet de huiduitslag aan voor eczeem of een schimmelinfectie. Wees hier alert op.

Testen

Testen op lyme

Er is nog geen test in gebruik die een actieve infectie aantoont of uitsluit. De huidige testen zijn indirect en onbetrouwbaar. In de eerste weken van de infectie (8 weken) heeft testen geen zin, omdat het lichaam dan nog onvoldoende antistoffen aanmaakt. Een negatieve test op antistoffen zegt in dit stadium dus niets. Ook in de latere stadia is er nog geen betrouwbare gestandaardiseerde test die lymeziekte met zekerheid kan aantonen of uitsluiten. Dit geldt voor serologietesten (bloed), lumbaalpunctie (hersenvocht), PCR-testen (lichaamsvocht, huidbiopten) en andere testen. Soms tonen de testen de aanwezige antistoffen namelijk niet aan. Daarom komen zogenoemde ‘fout-negatieve’ testuitslagen bij lymeziekte ook in het latere ziektebeloop voor.

Het is belangrijk om voor ogen te houden dat de serologische testen alleen antistoffen aantonen en niet de ziekteverwekker zelf. Het kan dus zijn dat de ziekte genezen is, maar het lichaam nog wel antistoffen aanmaakt. Er zijn ook patiënten die geen antistoffen (meer) tegen de ziekte aanmaken, terwijl de ziekte niet genezen is. Een negatieve test sluit lymeziekte dus niet uit.

Deskundigen van ILADS adviseren om in een gespecialiseerd lab te testen en naast een ELISA-test ook altijd een Western/Immunoblot-test te doen. Het komt voor dat patiënten met een negatieve ELISA-test, wel een positieve Western/Immunoblot-test hebben. De Westernblot-test is soms gevoeliger en laat in de vorm van zogenoemde ‘banden’ zien welke antistoffen aangetoond kunnen worden. Sommige banden zijn specifiek voor de Borrelia-bacterie, dus: bij geen andere bacterie ontdekt, zoals de ‘band 39 kda’. Ook de aanwezigheid van een enkele specifieke band is dus een aanwijzing voor contact met de bacterie.

Onbegrepen klachten na een tekenbeet zouden diverse oorzaken kunnen hebben, zoals:
1. Er is sprake van een fout-negatief testresultaat op lyme vroeg of laat in het ziekteproces. De Borrelia-bacterie kan bovendien het immuunsysteem ontwijken.
2. Er is sprake van meerdere tekeninfecties (mixinfecties) waardoor de immuunrespons wordt onderdrukt.
3. Er is sprake van een Borrelia subspecie waarvoor nog geen testen beschikbaar zijn of ziekteverwekkende subspecies die nog niet ontdekt zijn.
4. Er is sprake van een of meerdere tekenbeetinfectie(s) anders dan lyme.
Deze mogelijkheden benadrukken het belang van een klinische diagnose bij tekenbeetziekten.

MRI-scan, SPECT- en PET-scan

MRI-scan, SPECT- en PET-scan

Net als laboratoriumtesten kunnen hersenscans niet worden gebruikt om neurologische lymeziekte (neuroborreliose) met zekerheid uit te sluiten, omdat de afwijkingen niet altijd zichtbaar zijn. Een belangrijk gegeven is dat bij patiënten met neurologische lyme bij de veel gebruikte MRI-scans vaker geen afwijkingen worden gevonden. Wetenschappelijk onderzoek wijst uit dat een SPECT-scan of PET-scan in de regel doeltreffender is bij onderzoek naar lymeziekte. Dit onderzoek kan veranderingen in de bloeddoorstroming en stofwisseling in de hersenen aantonen, iets wat vaker voorkomt bij (chronische) lymepatiënten. Afwijkingen bij deze scans kunnen het vermoeden bevestigen dat aspecifieke neurologische en neuropsychiatrische klachten berusten op een hersenafwijking die Lyme-encephalopathie wordt genoemd. Ook kan herhaald onderzoek het effect van behandeling aantonen, zo blijkt uit onderzoek van dr. B. Fallon, verbonden aan de Columbia Universiteit in New York. Helaas worden SPECT- en PET-scans in Nederland mede door de hoge kosten nog vrijwel niet gebruikt bij verdenking op neurologische lyme.

Lumbaalpunctie

Lumbaalpunctie

Voor het vaststellen van neuroborreliose, wordt vaak onderzoek naar afweerstoffen tegen de bacterie Borrelia burgdorferi in het ruggenmerg- en hersenvocht gebruikt. Wanneer de ziekteverschijnselen nog maar kort bestaan, zijn deze afweerstoffen soms nog niet aantoonbaar. Echter ook in het latere verloop van de ziekte kunnen afweerstoffen niet aantoonbaar zijn, zo blijkt uit wetenschappelijke publicaties.